Απαιτούνται Αλλαγές

Αρθρο στην Real News

2014.12.23

Η ελληνική οικονομία είναι σε φάση σταθεροποίησης και εκτιμάται ότι το 2015 θα μεγεθυνθεί. Εύλογες αμφιβολίες, όπως για παράδειγμα, αυτές που προκαλούνται από τη συνέχεια της απομόχλευσης και της πιστωτικής συρρίκνωσης και για το 2015, επηρεάζουν το εύρος και όχι την τάση.

Ωστόσο, οποιαδήποτε εκτίμηση για την πορεία της ελληνικής οικονομίας για το 2015 υπόκειται στις εγχώριες πολιτικές εξελίξεις, αν θεωρήσουμε δεδομένες τις ευρωπαϊκές εξελίξεις.

Αν δεν γίνουν εκλογές, η παρατεταμένη προεκλογική περίοδος που θα προκύψει θα επιφέρει δυσμενείς επιπτώσεις.

Οι διαφαινόμενες εκλογές, ανεξαρτήτως έκβασης, δεν θα επηρεάσουν ουσιωδώς την εικόνα για το 2015.

Σε περίπτωση “επανεκλογής” της τρέχουσας οικονομικής πολιτικής, το 2015 θα είναι έτος σταθεροποίησης και μεγέθυνσης. Ωστόσο, το βασικότερο αποτέλεσμα θα είναι η σταθεροποίηση των χαμηλών μακροπρόθεσμων αναπτυξιακών προοπτικών, λόγω κυρίως των εμπεδωμένων θεσμών οι οποίοι διευρύνουν τις κοινωνικές ανισότητες και αποτελούν πηγή προσόδων για τις ανώτερες, κυρίως, κοινωνικά τάξεις

Ο σχηματισμός κυβέρνησης από την αξιωματική αντιπολίτευση, δε θα αλλάξει τις τάσεις σταθεροποίησης και μεγέθυνσης. Μετά μία περίοδο αναταραχής – η οποία δε θα αφορά ούτε την συμμετοχή στην ευρωζώνη, ούτε τη σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος, παρά τη φημολογία – οι προσδοκίες θα επαναστοιχιθούν και η μεγέθυνση θα κινηθεί γύρω από την εκτιμώμενη. Ωστόσο, η μεγάλη πρόκληση για το 2015, θα είναι η οργάνωση των μακροπρόθεσμων προοπτικών βιώσιμης ανάπτυξης και η πορεία επανένταξης στα ευρωπαϊκά πρότυπα. Οι μεταρρυθμιστικές τομές, στη θεσμική διάρθρωση και λειτουργία της ελληνικής κοινωνίας, οι οποίες, αναστρέφουν την “υποτίμηση του ανθρώπινου κεφαλαίου”, αναδιοργανώνουν τη δημόσια διοίκηση, εμπεδώνουν την κοινωνική δικαιοσύνη και τη συμπερίληψη όλων στην κοινωνία – και όχι μόνο του 1/2. Γι' αυτές τις κατευθύνσεις απαιτείται άλλη πολιτική από την τρέχουσα.

Για την αναδιάρθρωση του Δημόσιου Χρέους

2014/11/20

Ευχαριστώ τους διοργανωτές για την πρόσκληση και για την ευκαιρία μίας συζήτησης η οποία απαιτείται να διεξαχθεί σε μεγάλο βάθος στην ελληνική κοινωνία.

Λόγω της πολυπλοκότητας του θέματος και των χρονικών περιορισμών της συζήτησης, είναι προφανές ότι θα παρουσιάσω, χωρίς αναλυτική υποστήριξη, μόνο κάποια κύρια σημεία. Πριν προχωρήσω σε αυτά θα μου επιτρέψετε να αναφερθώ σε δύο σημεία τα οποία ενέχουν θέση προϋποθέσεων για το θέμα μας.

Κάποιες προϋποθέσεις που υπόκεινται της συζήτησης

Πρώτο σημείο, αποτελεί η διαπίστωση ότι το θέμα της αναδιάρθρωσης του δημοσίου χρέους αποτελεί τμήμα ενός ευρύτερου ζητήματος. Την αντιμετώπιση μίας κρίσης η οποία δεν είναι μόνο “οικονομική” αλλά αφορά τη θεσμική διάρθρωση της ελληνικής κοινωνίας.

Μνημόνιο, Χρέος, Εσωτερική υποτίμηση, Προϋπολογισμός

Συνέντευξη στην εφημερίδα Αυγή, 2014.11.09

Την προηγούμενη Κυριακή, 2/11, παρουσιάσαμε τη συνέντευξη του συναδέλφου σας, επικεφαλής του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, καθηγητή κ. Π. Λιαργκόβα. Λόγω του ενδιαφέροντος που προκαλούν οι εκθέσεις του Γραφείου, επανερχόμαστε αυτήν την Κυριακή για να διερευνήσουμε περαιτέρω βασικά ερωτήματα της οικονομικής συγκυρίας. Πρώτο ερώτημα λοιπόν. Προϋπολογισμός και εσωτερική υποτίμηση - περιορίζονται ή βαθαίνουν οι επιπτώσεις αυτής της πολιτικής;

Η φιλοσοφία του Προϋπολογισμού παραμένει στο πνεύμα της λιτότητας όπως εκπορεύεται από το Μεσοπρόθεσμο και το Δημοσιονομικό Σύμφωνο Σταθερότητας, όπως παρατήρησε και ο συνάδελφος, κ. Λιαργκόβας,. Για να μην επαναλάβω την απάντησή του, θα θέσω το ερώτημα από μία διαφορετική οπτική, σχετική με τη συζήτηση “εξόδου από το Μνημόνιο”.

Το Μνημόνιο έθετε τρεις κύριους στόχους. Την εξισορρόπηση των δημοσιών οικονομικών ελλειμμάτων, την εξισορρόπηση των εισαγωγών και των εξαγωγών (για να διατυπώσουμε απλά το δεύτερο στόχο) και τη σταθεροποίηση του τραπεζικού τομέα. Η εσωτερική υποτίμηση μπορεί να περιγραφεί με ένα απλό σχήμα: η μείωση των μισθών θα οδηγήσει σε μείωση των τιμών και κατά συνέπεια θα γίνουν πιο φτηνά τα εξαγόμενα προϊόντα και θα αυξηθούν οι εξαγωγές.

Προφανώς, οι δημοσιονομικές πολιτικές επίσης συνέβαλλαν στην επίτευξη της μείωσης των μισθών, ωστόσο είχαν ένα αυτοτελή στόχο: την παραγωγή δημοσιονομικής ισορροπίας, η οποία, κρίνοντας στατικά τα μεγέθη, έχει επιτευχθεί.

Ελληνική κοινωνία και χρέος

Η Εφημερίδα των Συντακτών, 2014/10/27

http://www.efsyn.gr/?p=247489

Το χρέος είναι «βιώσιμο» όταν μπορεί να πληρώνεται και αποτελεί κοινή πεποίθηση ότι μπορεί να πληρώνεται. Η συσχέτιση του χρέους με το ΑΕΠ δεν αποτελεί σαφές κριτήριο «βιωσιμότητας». Η Ισπανία βρέθηκε προ της χρεοκοπίας το 2011 με δημόσιο χρέος κάτω του 40% επί του ΑΕΠ το 2008, ενώ, το αξιόχρεο της Ιαπωνίας (με πάνω από 200% χρέος επί του ΑΕΠ) δεν αμφισβητήθηκε. Μπορεί να κριθεί πιο βάσιμα, η «βιωσιμότητα» ενός χρέους, αν εξεταστεί τι πρέπει να πληρώνεται σε σχέση με τα διαθέσιμα χρήματα (τα οποία προέρχονται από έσοδα και δάνεια) κατ’ έτος.

Το ελληνικό δημόσιο χρέος είναι «μη-βιώσιμο». Τα χρεολύσια των επόμενων ετών δεν μπορούν, οικονομικά και πολιτικά, να καλυφθούν από τα δημόσια έσοδα. Πηγή πληρωμών θα είναι ο δανεισμός είτε από διακρατικό θεσμό είτε από την αγορά χρήματος είτε από την ΕΚΤ. Η πρώτη επιλογή δεν είναι πολιτικά εφικτή (στη κλίμακα που απαιτείται) και η τρίτη θεσμικά. Προϋποθέσεις για το δανεισμό από τις αγορές είναι ένας ορίζοντας «βιώσιμης» ανάκαμψης της οικονομίας και η σημαντική μείωση του «πολιτικού κινδύνου», οι οποίες, δεν παρέχονται από την τρέχουσα οικονομική πολιτική. Αποτέλεσμα: η κοινή πεποίθηση ότι το χρέος «δεν θα μπορεί να πληρώνεται», χωρίς εξωτερικές εγγυήσεις πληρωμής. Το ύψος του χρέους επίσης συμβάλλει στο χαρακτηρισμό του ως μη-«βιώσιμου» εφόσον με αρκετά αισιόδοξες υποθέσεις θα διατηρείται σε υψηλότατα επίπεδα για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Η ευρωπαϊκή συγκυρία -το γερμανικό δίλημμα

Εφ. Εποχή, 2014/10/26

http://epohi.gr/portal/oikonomia/17909-to-diplo-dilimma-tis-germanias

Η ευρωπαϊκή στρατηγική διαχείριση της κρίσης του 2008 συναντά ξανά τα όριά της. Οι προσαρμογές που έγιναν, κυρίως στην πολιτική της ΕΚΤ, για να αντιμετωπιστεί η κρίση χρέους της Ισπανίας και της Ιταλίας τον Αύγουστο του 2011 δημιούργησαν μία σχετική σταθερότητα ωστόσο τα προβλήματα της Γαλλίας και εκ νέου της Ιταλίας θέτουν, αναμενόμενα μεν, σημαντικά δε, ζητήματα που απαιτείται να αντιμετωπιστούν.

Για τη Γαλλία το βασικό πρόβλημα είναι ότι η δέσμευση στον ακραίο νεοφιλελευθερισμό, ο οποίος αποτελεί οργανωτική αρχή της τρέχουσας ευρωπαϊκής στρατηγικής, δημιουργεί συνθήκες πολιτικής ρευστοποίησης. Η κατάθεση προϋπολογισμού που έχει μεγαλύτερα ελλείμματα από τα συμφωνηθέντα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή από την Γαλλική κυβέρνηση αποφεύγει την όξυνση των κοινωνικών και πολιτικών συγκρούσεων με μέτρα που θα πλήττουν τις κατώτερες τάξεις και την επιτάχυνση της πολιτικής ρευστοποίησης.

Ευρώπη, ΕΚΤ, χρέος - Συνέντευξη στην Εποχή

Συνέντευξη στην Εποχή, 2014/09/07 

 

(Τη συνέντευξη πήρε ο Π. Κλαυδιανός).

http://epohi.gr/portal/politiki/17574-synentefksi-me-ton-oikonomologo-spyro-lapatsiora

Για να συζητήσουμε την “ελληνική κατάσταση” καλό είναι να την εντάξουμε στο ευρύτερο πλαίσιο των εξελίξεων στην ευρωπαϊκή οικονομία. Πώς κρίνεις τις εξελίξεις;

Τα αποτελέσματα για το ΑΕΠ που ανακοινώθηκαν για το δεύτερο τρίμηνο δείχνουν ενίσχυση των αποπληθωριστικών τάσεων. Με άλλα λόγια, με δεδομένο το υψηλό ιδιωτικό και δημόσιο χρέος, την αδυναμία των ευρωπαϊκών τραπεζών για χρηματοδότηση της οικονομίας και τις μικρές δυνατότητες δημοσιονομικών χειρισμών που επιβάλλουν οι πολιτικές λιτότητας ενισχύονται οι υφεσιακές τάσεις. Η ευρωπαϊκή διαχείριση της κρίσης του 2008 έρχεται ξανά σε ένα σημείο, μετά το 2011 που απειλήθηκε από τις εξελίξεις στην Ισπανία και την Ιταλία, που αρχίζουν να φαίνονται τα όρια της.

Εισήγηση στην ΚΠΕ ΣΥΡΙΖΑ, 2014.06.22

Εισήγηση στην ΚΠΕ ΣΥΡΙΖΑ, 2014.06.22


1) Στόχος η Αυτοδυναμία

Συντρόφισσες και σύντροφοι, οι ευρωεκλογές παρήγαγαν ένα ιστορικό γεγονός, με διεθνή σημασία. Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, ένας πολιτικός σχηματισμός της αριστεράς, είναι πρώτο κόμμα. Αυτό το γεγονός καθιστά το ΣΥΡΙΖΑ κυβερνητική δύναμη μετά τις επόμενες εκλογές.
Δυο βασικές δυνατότητες αναδεικνύονται:
α) Να μην έχουμε αυτοδυναμία, επομένως να οδηγηθούμε σε μία κυβέρνηση συνεργασίας. Αυτό το ενδεχόμενο, με δεδομένο το υπάρχον πολιτικό σκηνικό και την άρνηση του ΚΚΕ να στηρίξει μία κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, σημαίνει συνεργασία με κάποια κεντροαριστερή ή κεντροδεξιά νεοφιλελεύθερη δύναμη, που στήριξε και υλοποιεί τις μνημονιακές πολιτικές ή τις αποδέχεται ως αναγκαιότητα. Με άλλα λόγια, σε μία κυβέρνηση η οποία θα εγκλωβιστεί σε ένα ήπιο νεοφιλελευθερισμό.
β) Να έχουμε αυτοδυναμία, η οποία θα επιτρέψει μία κυβέρνηση με βάση ένα πρόγραμμα της Αριστεράς.

Κατά συνέπεια, βασικός πολιτικός στόχος μας πρέπει να είναι η αυτοδυναμία. Όχι για να φέρουμε το σοσιαλισμό αλλά για να ασκήσουμε αποτελεσματικά μία πολιτική ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό. Για να μπορούμε να λύσουμε, για παράδειγμα, το πρόβλημα των 1,500,000 εκατομμυρίου ανέργων και τόσα άλλα, άμεσα και επείγοντα, που μπορούν να υλοποιηθούν μόνο μέσω μίας κυβέρνησης που θα υλοποιεί το πρόγραμμα της Αριστεράς.
Αυτό δεν αποτελεί μόνο στόχο, αλλά ανάγκη για τον τόπο μας και τους ανθρώπους του. Αποτελεί ιστορικό διακύβευμα της εποχής μας, μετά την παγκόσμια κρίση του 2008.
Συντρόφισσες και σύντροφοι, όλοι νιώθουμε και ξέρουμε ότι ο κόσμος δε μας ψηφίζει για να κάνουμε μία καλύτερη διαχείριση, απλά "κάτι καλύτερο". "Κάτι καλύτερο" μπορεί να κάνει και μία κυβέρνηση Σαμαρά και οργανώνεται γι' αυτό, το ετοιμάζει.
Ο κόσμος ψηφίζει Αριστερά για να κάνει "κάτι Άλλο".
Και αυτό είναι και το βασικό δίδαγμα που εξάγεται από την ιστορία της ΕΔΑ και της αντιπαράθεσης με το Κέντρο.

Αποτίμηση των ευρωεκλογών και στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ

Ο ΣΥΡΙΖΑ σε σταυροδρόμι:

Για μια στρατηγική αναδιανομής υπέρ των υποτελών τάξεων

των Σπύρου Λαπατσιώρα και Γιάννη Μηλιού

Στις εκλογές ηττήθηκαν τα κυβερνώντα κόμματα. Η πολιτική απονομιμοποίησή τους εμφανίζεται ραγδαία. Η Χρυσή Αυγή ενισχύθηκε.

Για τον ΣΥΡΙΖΑ το πολιτικό τοπίο που σχηματίζεται έχει δύσκολες επιλογές και ακόμη πιο δύσκολες για τα κοινωνικά στρώματα που εκπροσωπεί ο ΣΥΡΙΖΑ. Οι επόμενες εκλογές, αν δεν υπάρξει παρέμβαση των μαζών (όπως με το κίνημα των πλατειών ή τον Φλεβάρη του 2012), με βάση τα σημερινά πολιτικά δεδομένα, θα γίνουν είτε με αφορμή την Προεδρική εκλογή αρχές του 2015, είτε τον Ιούνιο του 2016.

1) Με δεδομένο τον εκλογικό νόμο και τη σημερινή πολιτική συγκυρία και συσχετισμούς, ο ΣΥΡΙΖΑ θα είναι πιθανότατα πρώτο κόμμα στις επόμενες εκλογές. Ωστόσο, αν κρατήσουμε όλα τα άλλα σταθερά, δεν θα έχει αυτοδυναμία. Γεγονός που σημαίνει συνεργασία με δυνάμεις της Δεξιάς όπως η ΝΔ, της νεοφιλελεύθερης δήθεν Κεντροαριστεράς όπως το Ποτάμι, ή άλλες παρόμοιες ανασχηματισμένες δυνάμεις του νεοφιλελευθερισμού. Με άλλα λόγια ακύρωση της δυνατότητας των μετασχηματισμών που έχει ανάγκη η ελληνική κοινωνία και εξαναγκασμός σε μία διαχείριση των συνεπειών που έχουν διαμορφώσει οι «μνημονιακές» πολιτικές και του υποδείγματος συσσώρευσης και αναπαραγωγής που επέβαλαν. Αντί της ανατροπής το βάθος του τούνελ θα φέρει την «ανάσχεση της λιτότητας», έναν ήπιο νεοφιλελευθερισμό «με ανθρώπινο πρόσωπο».

 Συνέντευξη στην εφημερίδα ΕΠΟΧΗ, Κυριακή, 11 Μαΐου 2014
http://www.epohi.gr/portal/oikonomia/16883-synentefksi-me-ton-panepistimiako-spyro-lapatsora

Στόχος είναι η παγίωση του μνημονιακού καθεστώτος

Η κυβερνητική προπαγάνδα επιχειρεί να περιστρέφει τη συζήτηση γύρω από την επίτευξη των ποσοτικών οικονομικών στόχων, παρασέρνοντας μερικές φορές και την αριστερά . Το πραγματικά σοβαρό ζήτημα είναι η εμβάθυνση του νεοφιλελευθερισμού, η αλλαγή κοινωνικού προτύπου που επιφέρει η επιδίωξη αυτών των στόχων.


Τη συνέντευξη πήρε
ο Παύλος Κλαυδιανός

Πώς κρίνεις τις τοποθετήσεις στο Eurogroup σχετικά με το ελληνικό χρέος; Ποιοι οι λόγοι της φανερής «τσιγγουνιάς»;

Ήταν αναμενόμενο ότι πριν τις ευρωεκλογές δε θα υπήρχε κάποια διευθέτηση. Τέθηκε από την κυβέρνηση για λόγους προεκλογικής τακτικής. Σε κάθε περίπτωση ό, τι φαίνεται να τέθηκε δεν υπακούει σε μία λογική κάλυψης των επειγουσών αναγκών της ελληνικής κοινωνίας. Η πρόταση υπακούει στη λογική της χρησιμοποίησης της εξυπηρέτησης του χρέους ως μηχανισμού πειθαρχίας. Για παράδειγμα, μία συστημική επίσης πρόταση, η οποία θα πήγαινε πέρα από τη λογική του χρέους ως μηχανισμού πειθάρχησης και η οποία θα συνιστούσε ένα ελάχιστο σχέδιο άμεσης μείωσης της ανεργίας και αντιμετώπισης όψεων ανθρωπιστικής κρίσης που εμφανίζονται στην ελληνική κοινωνία θα απαιτούσε, τουλάχιστον, τα χρήματα που πρέπει να πληρωθούν για το 2014 και 2015 για την εξυπηρέτηση του χρέους προς ΕΚΤ και ΔΝΤ, να υπαχθούν σε ένα ευρωπαϊκό σχέδιο μετάθεσής των υποχρεώσεων. Η “τσιγκουνιά”, ωστόσο, έχει να κάνει όχι μόνο με τη λογική της πειθάρχησης αλλά και με προβληματισμούς για την αποτελεσματικότητα της στρατηγικής της ελληνικής πλευράς.

Πρωτογενή πλεονάσματα: για ποιόν και για τι;

Πρωτογενή πλεονάσματα: για ποιόν και για τι;

Εφημερίδα Αυγή, 05.02.2014

Κατηγορούνται κεντρικά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ (για παράδειγμα, Δραγασάκης, Μηλιός, Σταθάκης) ότι με τις δηλώσεις τους για το δημόσιο χρέος, το πρωτογενές πλεόνασμα και την έξοδο στις αγορές χρήματος παραλλάσσουν τους στόχους μετασχηματισμού της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας που έχει θέσει ο ΣΥΡΙΖΑ.

Σε αυτό το κείμενο θα εστιάσουμε στη ρητορική για το πρωτογενές πλεόνασμα – για τα υπόλοιπα σε άλλο κείμενο.

Τα πρωτογενή πλεονάσματα σημαίνουν ότι τα δημόσια έσοδα (φόροι κλπ) είναι περισσότερα από τις δημόσιες δαπάνες. Δηλαδή τις δαπάνες για τις δραστηριότητες του κράτους (υγεία, παιδεία, συντάξεις, δημόσιες επενδύσεις κλπ).

Επομένως, η πραγματοποίηση πρωτογενών πλεονασμάτων σημαίνει ότι δεν δανείζεσαι για να εξυπηρετήσεις αυτές τις δαπάνες: τα έσοδα που έχεις αρκούν να κάνουν αυτή τη δουλειά

Αλλά επίσης η επιδίωξη πρωτογενών πλεονασμάτων δε σημαίνει ότι συνταυτίζεται με τη νεοφιλελεύθερη επίθεση του κεφαλαίου στο “κοινωνικό κράτος”. Δεν χρειάζονται πολλά για να γίνει φανερή η ανοησία μίας τέτοιας διαπίστωσης.

Όλα τα προηγούμενα χρόνια η νεοφιλελεύθερη επίθεση στο “κοινωνικό κράτος” διεξαγόταν και μέσω ελλειμματικών προϋπολογισμών, πρωτογενών ελλειμμάτων. Ο πυρήνας της νεοφιλελεύθερης επίθεσης αφορά τη γενικότερη οργάνωση των οικονομικών λειτουργιών του κράτους, έχει να κάνει όχι μόνο με το ύψος των δαπανών αλλά και τη διάρθρωσή τους (που πάει τι, σε ποιους “δίνει έργα” και επιδοτεί), έχει να κάνει με το ύψος των εσόδων αλλά και με το ποιούς φορολογεί. Δηλαδή με την αναδιανεμητική διάρθρωση των δημοσίων οικονομικών και την λειτουργία της, την αποτελεσματικότητά της, τμήμα των οικονομικών λειτουργιών του κράτους. Με δεδομένους τους ταξικούς συσχετισμούς και τη θεσμική αποτύπωσή τους, η επιδίωξη πρωτογενών πλεονασμάτων σήμερα στοχεύει τον κόσμο της εργασίας ακριβώς όπως και τα πρωτογενή ελλείμματα του παρελθόντος. Με μία διαφορά: σήμερα παίρνει τη μορφή άρσης οποιουδήποτε “κοινωνικού συμβολαίου” των κυριάρχων με τις κυριαρχούμενες τάξεις ενώ παλιότερα τα ελλείμματα έπαιζαν το ρόλο συγκρότησης της συναίνεσης στο νεοφιλελεύθερο σχέδιο μεταλλαγής των οικονομικών λειτουργιών του κράτους.

Εν τέλει, μία τέτοια κριτική, ότι η επιδίωξη των πρωτογενών πλεονασμάτων συνταυτίζεται με τη νεοφιλελεύθερη επίθεση του κεφαλαίου είναι απλά έκφραση της κυρίαρχης ιδεολογίας. Συνέχεια της προπαγάνδας ότι “κοινωνικό κράτος” σημαίνει ελλείμματα και χρέος. Μίας προπαγάνδας που επιχειρεί να αποκρύψει ότι “κοινωνικό κράτος” σημαίνει αναδιανομή. Και ως γνωστό είτε 100 έχεις είτε 1000 μπορείς να τα μοιράζεις είτε όπως ο Καραγκιόζης είτε “δίκαια”.

Ο ΣΥΡΙΖΑ θέτει στο επίκεντρο της πρότασής του για τον μετασχηματισμό της ελληνικής κοινωνίας αυτά τα δύο βασικά ζητήματα. Πρώτο, οργάνωση κοινωνικής δικαιοσύνης, δηλαδή αναδιανομή προς όφελος του κόσμου της εργασίας, πρωτογενή (εργασιακές σχέσεις) και δευτερογενή (όχι φοροεπιδρομή στους μισθωτούς και στους συνταξιούχους αλλά στον πλούτο) και δεύτερο, αλλαγή των οικονομικών λειτουργιών του κράτους έτσι ώστε να αποτυπώνεται θεσμικά ένας άλλος κοινωνικός συσχετισμός προς όφελος των πολλών (τμήμα της αναδιανομής ισχύος και της ενίσχυσης της δημοκρατίας). Και οι δύο στόχοι ακυρώνουν την όποια σύνδεση της επιδίωξης των πρωτογενών πλεονασμάτων με το νεοφιλελεύθερο σχέδιο. Ότι αποτελεί πολιτική λιτότητας μία τέτοια πολιτική εμφανώς πρόκειται ή για λανθασμένη εντύπωση ή για ρητή προπαγάνδα.

Ξεφεύγοντας από τις εύκολες κριτικές ας δούμε μερικά ακόμη ζητήματα σχετικά.

Είναι αυταξία τα πρωτογενή πλεονάσματα; όχι φυσικά. Είναι αναγκαιότητα.

Δεν είναι αυταξία: σε συνθήκες ύφεσης τα έσοδα μειώνονται και η ανάγκη καταπολέμησης της ανεργίας αυξάνει τις δαπάνες. Επομένως χρειάζεται να ασκείς ελλειμματικές πολιτικές, δηλαδή να παρουσιάζονται ακόμη και πρωτογενή ελλείμματα. Αυτό είναι ένα μάθημα οικονομικής πολιτικής (ένα τμήμα των επονομαζόμενων κεϋνσιανών οικονομικών πολιτικών) που εμπέδωσε η παγκόσμια κοινότητα εξερχόμενη της κρίσης του 1929. Η αντίθετη πολιτική πρόταση, “πάνω απ' όλα οι υγιείς προϋπολογισμοί”, αποκρυσταλλώνει την πρόταση της πολιτικής αντίδρασης του νεοφιλελευθερισμού η οποία βλέπει την ανεργία και την ύφεση ως μέσο εκκαθάρισης. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν βάζει “πάνω από όλα” τους υγιείς προϋπολογισμούς αλλά τις κοινωνικές ανάγκες και στη βάση αυτή τοποθετεί ως πυρήνα της δημοσιονομικής διαχείρισης της κυβέρνησης της αριστεράς για το ορατό διάστημα την πραγματοποίηση πρωτογενών πλεονασμάτων.

Είναι αναγκαιότητα: προϋπόθεση για να μπορείς να έχεις δαπάνες μεγαλύτερες από έσοδα είναι να δανείζεσαι για να καλύπτεις τη διαφορά. Δανείζεσαι είτε εκδίδοντας ομόλογα στις αγορές ομολόγων είτε λαμβάνοντας δάνεια. Σε περιβάλλον αναδιαπραγμάτευσης της δανειακής σύμβασης και εκτός αγορών ομολόγων δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια δανεισμού. Από αυτή τη διαπίστωση εξάγονται δύο συμπεράσματα, πέραν του προφανούς ότι χωρίς πρωτογενή πλεονάσματα στη διαπραγμάτευση θα “έχεις την πλάτη στον τοίχο”. Πρώτο, η διεύρυνση των βαθμών ελευθερίας στην άσκηση οικονομικής πολιτικής περνά μέσα από τα πρωτογενή πλεονάσματα και δεύτερο ότι ο στόχος πρόσβασης στις αγορές χρήματος αποτελεί αναγκαιότητα για να διευρύνεις την αυτονομία άσκησης οικονομικής πολιτικής. Θα πρέπει όταν χρειάζεται να μπορείς να δανειστείς και φυσικά όχι από κάποια τρόικα.

Θα πει κανείς ότι αντί της πρόσβασης στις αγορές υπάρχει η λύση να κόψουμε δικό μας νόμισμα και να έχουμε όσα χρήματα απαιτούνται. Δεν αποτελεί όμως απάντηση: η ελληνική οικονομία πάλι θα χρειάζεται να προσφεύγει στις αγορές χρήματος για δανεισμό, είτε ιδιωτικό είτε δημόσιο, λόγω της συμμετοχής της στο διεθνή καταμερισμό εργασίας. Επομένως ο στόχος εξόδου στις αγορές δε σημαίνει κάποια προτίμηση ή υποχώρηση από τις θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ. Αποτελεί τμήμα του σχεδίου εξόδου από την κρίση προς όφελος του κόσμου της εργασίας με δεδομένους τους διεθνείς συσχετισμούς και όχι ένα πρόγραμμα αλλαγής πλανήτη ή κάποια άλλη φαντασιακή λύση όλων των δυσκολιών.

Το κύριο ερώτημα ωστόσο είναι το ερώτημα του κοινωνικού ζητήματος: Για ποιόν τα δημοσιονομικά πλεονάσματα ή ελλείμματα; Αυτό είναι το κρίσιμο ερώτημα που παρακάμπτει το αναμάσημα της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας ότι πρωτογενή πλεονάσματα = λιτότητα = διάλυση κοινωνικού κράτους, ερώτημα το οποίο αποφεύγεται να τεθεί. Είναι προφανώς διαφορετικό να έχεις δημοσιονομικά πλεονάσματα μέσω φορολογίας (λιτότητας) των μισθωτών και διαφορετικό μέσω της φορολογίας (λιτότητας) του πλούτου. Ο ΣΥΡΙΖΑ προτείνει μία πολιτική, που θα επανοργανώσει μηχανισμούς κοινωνικής δικαιοσύνης πέρα από, αλλά χωρίς να αγνοεί, την κληρονομία του 20ου αιώνα.

Σπύρος Λαπατσιώρας

2014.02.04

http://www.avgi.gr/article/1805853/protogeni-pleonasmata-gia-poion-kai-gia-ti-